Η πανδημία Covid-19 και οι επιπτώσεις στους αθλητές

ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟΧΗ ΑΠΟ ΤΙΣ ΠΡΟΠΟΝΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΩΣ ΟΡΙΟΘΕΤΟΥΜΕ ΤΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ ΑΥΤΟ;

Οι συνέπειες της αποχής από την σταθερή και με πρόγραμμα τακτική άθληση αφορούν σε συμπτώματα που είτε εμφανίζονται σχεδόν άμεσα (έως και 4 εβδομάδες) και σε συμπτώματα που εμφανίζονται αργότερα (μετά τον 1 μήνα αποχής).

Άρα έχουμε άμεσα συμπτώματα και μακροπρόθεσμα συμπτώματα αποχής από την άθληση. Το χρονικό όριο διαχωρισμού των πρώιμων από τα όψιμα συμπτώματα θα λέγαμε ότι είναι ο ένας μήνας. Και αυτό γιατί – όπως θα δούμε στη συνέχεια –  μετά τον ένα μήνα αποχής από την άσκηση αρχίζουν να εγκαθίστανται ιστολογικές και μεταβολικές διαταραχές στον οργανισμό του αθλητή.

ΚΑΘΕ ΗΜΕΡΑ ΑΠΟΧΗΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΡΟΠΟΝΗΣΗ ΠΟΣΟ ΕΠΙΒΑΡΥΝΕΙ ΕΝΑΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΑ ΚΑΙ ΠΟΣΟ ΕΝΑΝ ΕΡΑΣΙΤΕΧΝΗ ΑΘΛΗΤΗ;

Τα συμπτώματα αποχής δεν είναι για όλους ίδια αφού σημαντικό ρόλο παίζει το επίπεδο του αθλητή. Για παράδειγμα δρομείς 1-4 ετών με άσκηση 2-4 φορές την εβδομάδα είναι διαφορετικοί από τους δρομείς άνω της 5ετίας με άσκηση 10-12 προπονητικές μονάδες ανά εβδομάδα.

Εδώ πρέπει να αναφέρω τον όρο Detraining Effect δηλαδή το σύνδρομο αποπροπόνησης. Πρόκειται για την έκπτωση των φυσιολογικών προσαρμογών του αθλητή αμέσως μετά την μείωση ή παύση των προπονητικών ερεθισμάτων.

Στις 3 ημέρες έχουμε μόνο θετικά αποτελέσματα με αναπλήρωση του γλυκογόνου το οποίο είναι επωφελές  για την μυϊκή ομοιόσταση.

Στην 1 εβδομάδα παρατηρείται απώλεια της φυσικής κατάστασης, μειώνεται η μέγιστη κατανάλωση O₂ (VO₂ max). Μπορούμε να την ονομάσουμε και μέγιστη πρόσληψη οξυγόνου από τους ιστούς. Εκφράζει δηλαδή την μέγιστη ποσότητα Ο₂ που μπορεί σε δεδομένη στιγμή να χρησιμοποιήσει το σώμα μας. Η πτώση αγγίζει το 10% στον 1 μήνα και το 20% στο 3μηνο. Η πτώση σταθεροποιείται στο 20% και πάντως είναι καλύτερη στους αθλητές αντοχής σε σύγκριση με τους αθλητές δύναμης ή και βέβαια με τον γενικό πληθυσμό.

Το αποτέλεσμα πάντως είναι η αύξηση της αρτηριακής πίεσης και η αύξηση των επιπέδων γλυκόζης. Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν και την επίδραση σε αθλητές με Αρτηριακή Υπέρταση και Σακχαρώδη Διαβήτη αλλά και γενικότερα τα οφέλη της άσκησης στον γενικό πληθυσμό.

Στις 3 εβδομάδες ο όγκος παλμού μειώνεται κατά 10-17% και η καρδιακή παροχή κατά 8%.

Στους 4 μήνες ο όγκος του αίματος και του πλάσματος μειώνεται κατά 5-12% τόσο σε αθλητές αντοχής όσο και σε αθλητές δύναμης. Αυτό οφείλεται στις μειωμένες ανάγκες πρόσληψης και κατανάλωσης Ο2. Άρα θα μειωθεί το κλάσμα εξώθησης και βέβαια ο βραδύκαρδος αθλητής θα γίνει ταχύκαρδος κατά την προσπάθεια άσκησης.

Στο 4μηνο έχουμε λοιπόν αύξηση της καρδιακής συχνότητας κατά 5%

Όλα τα ανωτέρω αφορούν στην κυκλοφορία του οξυγόνου στο αίμα και τη χρήση του από τους περιφερειακούς ιστούς. Έτσι, στις 2 εβδομάδες αποχής, η ικανότητα αντοχής  μειώνεται κατά 4-25% κατά η διάρκεια μέγιστης έντασης άσκησης (100% VΟ₂). Ευτυχώς όμως δεν παρατηρείται σοβαρή μείωση σε υπομέγιστες εντάσεις άσκησης (75-90% VΟ₂). Αυτό βεβαίως είναι πιο εμφανές σε επαγγελματίες αθλητές που γυμνάζονται σταθερά πολλά χρόνια.

Γενικά παρατηρούμε διαφορετικές επιδράσεις της αποχής σε αθλητές με προπόνηση δύναμης από τους αθλητές με προπόνηση αντοχής. Τα οφέλη από την προπόνηση δύναμης εξασθενούν με βραδύτερο ρυθμό από τα οφέλη με την προπόνηση αντοχής. Ο αθλητής αισθάνεται την απώλεια δύναμης σε 2 έως 5 εβδομάδες. Η πτώση της δύναμης εξαρτάται από την ένταση και τη διάρκεια της προπόνησης που προηγήθηκε. Υπάρχει μια αναλογία του 1 προς 3, δηλαδή, η δύναμη μειώνεται 3 φορές βραδύτερα σε σύγκριση με το ρυθμό απόκτησης.

ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΣΟΒΑΡΟΤΕΡΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΘΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΕΙ Ο ΑΘΛΗΤΗΣ ΟΤΑΝ ΕΠΙΣΤΡΕΨΕΙ ΣΤΙΣ ΠΡΟΠΟΝΗΣΕΙΣ;

Μειωμένη ενέργεια. Αυξημένη κατανάλωση γλυκογόνου σε μέγιστες και υπομέγιστες εντάσεις άσκησης (άρα αθλητές δύναμης). Μειωμένη εξάρτηση από τον λιπώδη ιστό σε μεγάλης διάρκειας και χαμηλής έντασης  προσπάθειες (άρα αθλητές αντοχής).

Αλλαγές στο πρωτεϊνικό επίπεδο των μυών. Παρατηρείται αυξημένη συγκέντρωση γαλακτικού οξέος (εμφανίζεται κυρίως με κάψιμο των μυών και βαριά αναπνοή). Δηλαδή έχει μειωθεί το γαλακτικό κατώφλι. Αυτό παρατηρείται στις 9 εβδομάδες αποχής σε δρομείς, ποδηλάτες ποδοσφαιριστές και καλαθοσφαιριστές.

Ιστολογικές αλλαγές. (α) Μείωση των τριχοειδικών αγγείων που ανταλλάσσουν τα αέρια και τα θρεπτικά στοιχεία στους ιστούς, (β) μείωση των αερόβιων ενζύμων, (γ) μείωση του όγκου των μιτοχονδρίων άρα μείωση παραγόμενης ενέργειας, (δ) μείωση των μυϊκών ινών τύπου ΙΙβ (παράγουν δύναμη και ταχύτητα σε σπρίντερ και αρσιβαρίστες) και (ε) αύξηση των στρεσσογόνων ορμονών

Τύποι μυϊκών ινών:

• Ι           βραδείας συστολής, οξειδωτικές,  για αντοχή
• ΙΙβ      ταχείας συστολής, γλυκολυτικές, για έκρηξη
• ΙΙΙα    ταχείας συστολής, οξειδωτικές ,για ενδιάμεση άσκηση

Στρεσσογόνες ορμόνες:

• Αδρεναλίνη: διάσπαση γλυκογόνου, αύξηση γλυκόζης και αύξηση λιπαρών οξέων
• Νοραδρεναλίνη: αγγειοσύσπαση
• Κορτιζόλη: συσσώρευση λίπους, επίδραση στην αρτηριακή πίεση και στην άμυνα του οργανισμού

Γενικά λοιπόν έχουμε αύξηση του λίπους, μείωση της μυϊκής μάζας και ενώ το σωματικό βάρος (ΣΒ) στη ζυγαριά είναι το ίδιο η αναλογία λιπώδους και μυϊκού ιστού είναι διαφορετική και επομένως η απόδοση μειωμένη.

Στις 5 εβδομάδες αποχής προπονήσεων οι κολυμβητές αυξάνουν το ΣΒ κατά 12% με αύξηση της περιφέρειας της μέσης τους. Οι αθλητές πολεμικών τεχνών παρουσιάζουν επίσης αυξημένο ΣΒ και μειωμένο μυϊκό ιστό.

ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΟ ΑΘΛΗΜΑ ΠΟΥ ΑΣΧΟΛΕΙΤΑΙ Ο ΑΘΛΗΤΗΣ ΠΡΕΠΕΙ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΑΠΟΧΗΣ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΠΡΟΣΕΚΤΙΚΟΣ ΜΕ ΚΑΠΟΙΑ ΜΕΛΗ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ ΤΟΥ Ή ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΙ ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΟ ΣΩΜΑ ΤΟΥ.

Σαφώς πρέπει να αντιμετωπίζει συνολικά δηλαδή ολιστικά το σώμα του. Και αυτό περιλαμβάνει άσκηση, διατροφή, ψυχολογία.  Όλα είναι αλληλένδετα μεταξύ τους.

Ο αθλητής πρέπει να γνωρίζει τους παράγοντες κινδύνου για ένα τραυματισμό. Γενικά οι τραυματισμοί οφείλονται σε 10 ομαδοποιημένους παράγοντες κινδύνου:

1. Μακρά αποχή από την άθληση και απότομη επιστροφή.
2. Ατύχημα ή απροσεξία.
3. Ακατάλληλη προθέρμανση.
4. Ακατάλληλος εξοπλισμός.
5. Ακατάλληλες συνθήκες προπόνησης – περιβάλλον.
6. Ακατάλληλο γήπεδο.
7. Ακατάλληλη τεχνική ή αλλαγή τεχνικής.
8. Υπερπροσπάθεια.
9. Αγνόηση αρχικών προειδοποιητικών συμπτωμάτων
10. Αφυδάτωση, κόπωση, αυπνία.

Οι τραυματισμοί μετά την επιστροφή από μακρά αποχή συμβαίνουν με τη σειρά στους κάτωθι ιστούς:

1. μύες
2. Τένοντες.
3. Συνδέσμους.
4. Αρθρικούς χόνδρους.
5. Οστά.

Οι πλέον συχνοί τραυματισμοί που πρέπει ο αθλητής να γνωρίζει ότι μπορεί να του συμβούν είναι:

1. Θλάσεις των οπίσθιων μηριαίων.
2. Θλάσεις των προσαγωγών.
3. Δισκοπάθεια.
4. Διαστρέμματα κυρίως ποδοκνημικής.
5. Τενοντίτιδα ή ρήξη του μυοτενόντιου πετάλου ώμου.
6. Κακώσεις επιγονατιδομηριαίας άρθρωσης.
7. Ρήξη ΠΧΣ ή και μηνίσκων του γόνατος
8. Σύνδρομα υπερκαταπόνησης όπως επικονδυλίτιδες αγκώνος.
9. Κατάγματα δακτύλων χεριών.
10. Εγκεφαλικές διασείσεις.

Ανάλογα με το άθλημα προσέχουμε συγκεκριμένα μέρη του σώματός μας για πιθανό τραυματισμό.

Για παράδειγμα οι καλαθοσφαιριστές (basketball) παθαίνουν συχνά διαστρέμματα ποδοκνημικής, ρήξεις μηνίσκων γόνατος και κατάγματα δακτύλων χεριών. Οι αθλητές χειροσφαίρισης (handball) παθαίνουν πολύ πιο συχνά  ρήξεις ΠΧΣ. Οι αθλητές αντισφαίρισης (tennis) έχουν επικονδυλίτιδες αγκώνος και τενοντίτιδες ώμου και τέλος οι αθλητές πετοσφαίρισης (volleyball) παρουσιάζουν κακώσεις ώμου.

ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙ ΕΝΑΣ ΑΘΛΗΤΗΣ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΗΣ ΚΑΡΑΝΤΙΝΑΣ ΟΣΟ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΜΑΚΡΙΑ ΑΠΟ ΤΑ ΓΗΠΕΔΑ;

Εδώ έχω να πω πολλά και δεν θα μιλήσω μόνο ως ορθοπεδικός αλλά γενικά ως ιατρός. Θα έλεγα λοιπόν ότι ο αθλητής πρέπει να ακολουθήσει ένα 12λογο:

• Να πάρει προγράμματα από το τεχνικό επιτελείο, προπονητές, γυμναστές, διατροφολόγους για ατομική άσκηση.
• Να διαμορφώσει κατάλληλα κάποιον χώρο στο σπίτι του ή και βέβαια να γυμνάζεται και εκτός αυτού.
• Να εκτελεί καρδιοαναπνευστική γυμναστική με διάδρομο, στατικό ποδήλατο, αναπηδήσεις με τραμπολίνο.
• Να εκτελεί ασκήσεις δύναμης με λάστιχα, μηχανήματα, ελεύθερα βάρη, squatting, planks κλπ
• Να εκτελεί ασκήσεις ελαστικότητας: yoga, stret
• Να βελτιώσει τις δεξιότητές του στο άθλημά του: π.χ. στο μπάσκετ, dribbling, shooting.
• Να έχει ψυχική αντοχή: άσκηση σε εξωτερικό χώρο, να βλέπει video, να παίζει παιχνίδια όχι μόνο ιντερνετικά που αυξάνουν την αντίδραση και την αντίληψη αλλά και επιτραπέζια που αυξάνουν την κρίση και τη γνώση και βέβαια να διαβάζει βιβλία για ηρεμία και χαλάρωση.
• Να κάνει υγιεινή διατροφή, να ενυδατώνεται σωστά, να κοιμάται καλά.
• Να ακολουθεί πρόγραμμα μη καραντίνας. Δηλαδή να μην αλλάζει το ωράριο ύπνου και διατροφής. Να προπονείται τις ώρες που θα έκανε ομαδική προπόνηση.
• Να διατηρήσει επαφή – επικοινωνία με όλη την ομάδα. Ανάλυση των παιχνιδιών σε video, συζήτηση των προβλημάτων τους.
• Να ξοδεύει χρόνο με την οικογένειά του. Το χρειάζονται όλοι!!
• Να επικοινωνεί με τον ιατρό της ομάδας τακτικά.

ΕΝΑΣ ΠΙΘΑΝΟΣ ΤΡΑΥΜΑΤΙΣΜΟΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΠΑΝΕΝΑΡΞΗ ΤΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΠΩΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΤΕΙ ΠΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΑ; ΥΠΑΡΧΕΙ ΤΡΟΠΟΣ ΝΑ ΠΡΟΛΗΦΘΕΙ;

Απαιτείται το πρόγραμμα συντήρησης που ήδη ανέπτυξα καθ’όλη τη διάρκεια της αποχής.

1. Σταδιακή επιστροφή με αύξηση της έντασης και της διάρκειας άσκησης μέχρι το μέγιστο σημείο.
2. Καλός σχεδιασμός προπόνησης ατομικής και ομαδικής με εποπτεία από προπονητές, γυμναστές, εργοθεραπευτές, διατροφολόγους, φυσικοθεραπευτές.
3. Ο αθλητής ακούει το σώμα του που τον προειδοποιεί για τραυματισμό. Ενημερώνει το ιατρικό επιτελείο σχετικά.

ΠΩΣ ΘΑ ΒΟΗΘΗΣΟΥΝ ΟΙ ΠΡΟΠΟΝΗΤΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΤΗΣ ΟΜΑΔΑΣ ΟΤΑΝ ΑΡΧΙΣΟΥΝ ΕΚ ΝΕΟΥ ΟΙ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ; ΜΕ ΠΙΟ ΤΡΟΠΟ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΒΟΗΘΗΣΟΥΝ ΤΟΥΣ ΑΘΛΗΤΕΣ ΓΙΑ ΝΑ ΕΠΑΝΕΛΘΟΥΝ ΠΙΟ ΓΡΗΓΟΡΑ ΣΤΗΝ ΕΝΕΡΓΟ ΔΡΑΣΗ.

Ήδη τα ανέφερα, συνεργασία τεχνικού, ιατρικού και διοικητικού επιτελείου για εφαρμογή προγραμμάτων συντήρησης κατά την αποχή και σταδιακής αύξησης έντασης, διάρκειας και ρυθμού προπόνησης, ατομικής και ομαδικής κατά την επιστροφή.

Επίσης, οι αθλητές πρέπει πριν την επιστροφή τους να υποβληθούν σε ιατρικά τεστ με κλινική εξέταση από το ιατρικό επιτελείο αλλά και εργαστηριακό έλεγχο.

πηγή:

About the Author: Ιωάννης Τριανταφυλλόπουλος

Ο ορθοπεδικός Ιωάννης Τριανταφυλλόπουλος, παρέχει συμβουλευτική ιατρική, συντηρητική θεραπεία αλλά και σύγχρονη χειρουργική (και ρομποτική χειρουργική) αντιμετώπιση τραυματισμών και εκφυλιστικών παθήσεων του αρθρικού χόνδρου, του γόνατος, του ώμου και της ποδοκνημικής άρθρωσης. Η εξειδικευμένη αρθρογραφία και η συγγραφή επιστημονικών βιβλίων σχετικά με την εξειδίκευση του και τις αναζητήσεις του, τον ολοκληρώνουν επαγγελματικά μοιράζοντας τις γνώσεις και τις εμπειρίες του.