Μαραθώνιος

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Τερματισμός Μαραθώνιου Αθήνας, Παναθηναικό Στάδιο, Νοέμβριος 2005

Ο Μαραθώνιος Δρόμος είναι ένας αγώνας αντοχής με μια επίσημη απόσταση 42,195 χιλιομέτρων (26 μίλια 385 γιάρδες). Ο αγώνας ονομάζεται έτσι μετά την πορεία του Έλληνα στρατιώτη Φειδιππίδη από τον Μαραθώνα στην Αθήνα μετά τη μάχη του Μαραθώνα (490 π.χ) ο οποίος έτρεξε για να μεταφέρει τα σημαντικά νέα στην Αθήνα. Η ιστορική ακρίβεια αυτού του μύθου είναι αμφίβολη, και είναι σε αντίθεση ιδιαίτερα με απολογισμούς της μάχης από τον Ηρόδοτο.

Ο Μαραθώνιος ήταν ένα από τα πρώτα σύγχρονα ολυμπιακά αθλήματα των σύγχρονων αγώνων του 1896, αν και η απόσταση δεν καθορίστηκε έως το 1921. Περισσότεροι από 800 μαραθώνιοι γίνονται σε όλο τον κόσμο κάθε έτος, με τη μεγάλη πλειοψηφία να είναι ερασιτέχνες που τρέχουν για φιλανθρωπικούς σκοπούς ή απλά για την εμπειρία. Οι μεγαλύτεροι μαραθώνιοι μπορούν να έχουν δεκάδες χιλιάδες συμμετεχόντων.

[Επεξεργασία] Ιστορία

Ο Μαραθώνιος προέρχεται από το μύθο του Φειδιππίδη, ενός Έλληνα αγγελιοφόρου. Ο μύθος δηλώνει ότι στάλθηκε από την πόλη του Μαραθώνα στην Αθήνα για να αναγγείλει ότι οι Πέρσες νικήθηκαν στη μάχη του Μαραθώνα ^[1]. Λέγεται ότι έτρεξε ολόκληρη την απόσταση χωρίς παύση και μπήκε στην Συνέλευση της Βουλής, όπου αναφώνησε “Νενικήκαμεν” (νικήσαμε) πριν καταρρεύσει και πεθάνει.^[2]. Η ιστορία της πορείας από το Μαραθώνα στην Αθήνα εμφανίζεται αρχικά στον Πλούταρχο στη “στην Δόξα της Αθήνας” του 1ου αιώνα π.χ που αναφέρει την χαμένη εργασία του Ηρακλείδη Ποντικού. Αυτός δίνει το όνομα του δρομέα ως είτε Θέρσιπος ή Ευκλής. Ο Λουκιανός (2ος αιώνας πχ) επίσης δίνει την ιστορία αλλά ονομάζει το δρομέα Φειλιππίδη (όχι Φειδιππίδη). Η ιστορική ακρίβεια αυτού του άρθρου δεν είναι εξακριβωμένη.^[3]. Ο Ηρόδοτος, η κύρια πηγή για τους ελληνο-περσικούς πολέμους, αναφέρει τον Φειδιππίδη ως τον αγγελιοφόρο που έτρεξε από την Αθήνα στη Σπάρτη ζητώντας βοήθεια, και έτρεξε έπειτα πίσω, μια απόσταση πάνω από 240 χιλιομέτρων ^[4] [5]. Σε μερικά χειρόγραφα το όνομα του δρομέα μεταξύ της Αθήνας και Σπάρτης δίνεται ως Φειλιππίδης. Ο Ηρόδοτος δεν κάνει καμία αναφορά για κανένα αγγελιοφόρο που στέλνεται από το Μαραθώνα στην Αθήνα. Αναφέρει ότι το κύριο μέρος του αθηναϊκού στρατού, που έχει αγωνίστηκε ήδη και κέρδισε την εξαντλητική μάχη, φοβάται μια ναυτική επιδρομή από τον Περσικό στόλο ενάντια σε μια ανυπεράσπιστη Αθήνα, και βάδισε γρήγορα πίσω από τη μάχη στην Αθήνα, φθάνοντας την ίδια μέρα.

[Επεξεργασία] Διαδρομή

Μεταξύ του Μαραθώνα και της Αθήνας υπάρχει η Πεντέλη, έτσι αυτό σημαίνει ότι, εάν ο Φειδιππίδης έκανε πραγματικά το διάσημο τρέξιμό του μετά από τη μάχη, έπρεπε να τρέξει γύρω από το βουνό. Η προφανέστερη διαδρομή ταιριάζει σχεδόν ακριβώς με τη σύγχρονη εθνική οδό Μαραθώνα-Αθήνας, που ακολουθεί την εθνική οδό προς τα νότια από τον κόλπο Μαραθώνα και κατά μήκος της ακτής, κατόπιν ένας ομαλός αλλά παρατεταμένος ανήφορος δυτικά προς την ανατολική προσέγγιση στην Αθήνα, μεταξύ των του Υμηττού και Πεντέλης, και έπειτα κατηφορικά προς την Αθήνα. Αυτή η διαδρομή είναι περίπου 42 χιλιόμετρα και καθορίζει τα πρότυπα για την απόσταση. Εντούτοις υπάρχει μια άλλη προταση, ότι ο Φειδιππίδης να είχε ακολουθήσει μια άλλη διαδρομή: μια δυτική ανάβαση κατά μήκος των ανατολικών και βόρειων προπόδων της Πεντέλης, στο πέρασμα Διόνυσος, και έπειτα μια ευθεία νότια πορεία προς τα κάτω στην Αθήνα. Αυτή η διαδρομή είναι αρκετά μικρότερη, περίπου 35 χιλιόμετρα, αλλά είναι πολύ απότομη.

[Επεξεργασία] Σύγχρονοι Ολυμπιακοί Αγώνες

Μαραθώνιος 1896

Όταν οι σύγχρονοι Ολυμπιακοί Αγώνες έγιναν πραγματικότητα στο τέλος του 19ου αιώνα, οι ιδρυτές και οι διοργανωτές έψαχναν ένα μεγάλο γεγονός, που να υπενθυμίζει την αρχαία δόξα της Ελλάδας. Η ιδέα της οργάνωσης του αγώνα του μαραθωνίου προήλθε από τον Μισέλ Μπρεάλ (Michel Bréal). Αυτή η ιδέα υποστηρίχθηκε και από τον Πιερ ντε Κουμπερτέν (Pierre de Coubertin), τον ιδρυτή των σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων, καθώς επίσης και τους Έλληνες. Οι Έλληνες οργάνωσαν ένα αγώνα επιλογής και αυτός ο πρώτος μαραθώνιος κερδήθηκε από το Χαρίλαο Βασιλάκο σε 3 ώρες και 18 λεπτά (με το Σπύρο Λούη να έρχεται πέμπτος). Ο νικητής του πρώτου ολυμπιακού μαραθωνίου το 1896 (μόνο για άνδρες) ήταν ο Σπύρος Λούης, ένας Έλληνας μεταφορέας νερού. Νίκησε στους Ολυμπιακούς Αγώνες με χρόνο 2 ώρες 58 λεπτά και 50 δευτερόλεπτα. Ο μαραθώνιος των γυναικών εισήχθη στους Θερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του 1984 (Λος Άντζελες, ΗΠΑ) και κερδήθηκε από την Joan Benoit των Ηνωμένων Πολιτειών με χρόνο 2 ωρών 24 λεπτά και 52 δευτερόλεπτα .^[6]. Έχει γίνει παράδοση ο μαραθώνιος των ανδρών να είναι το τελευταίο αγώνισμα με τερματισμό στο Ολυμπιακό Στάδιο, και συχνά ώρες αργότερα, η τελετή λήξης.

Ο μαραθώνιος των Θερινών Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 αναβίωσε στην παραδοσιακή διαδρομή από το Μαραθώνα στην Αθήνα που τερματίζει στο Παναθηναϊκό στάδιο Το ολυμπιακό ρεκόρ είναι 2:06:32, από το 2008, από τον Κενυάτη Samuel Kamau Wanjiru.

[Επεξεργασία] Απόσταση

Η απόσταση των 42,195 μέτρων καθορίστηκε αρχικά κατα τους Ολυμπιακούς αγώνες του Λονδίνου του 1908. Η απόσταση των 42 χιλιομέτρων είναι η απόσταση μεταξύ των ανακτόρων του Ουίνδσορ και του Ολυμπιακού σταδίου στο Shepherd’s Bush στα δυτικά του Λονδίνου. Η απόσταση καθορίστηκε στα 42 χιλιόμετρα και επίσης ένα γύρο του σταδίου το οποίο κατέληξε να είναι 42,195 μέτρα, παίρνοντας υπόψη και την καλύτερη θέση για την βασιλική οικογένεια. Στον αγώνα ο Dorando Pietri μπήκε πρώτος στο Σταδιο για τον τελευταίο γύρο αλλά παραπαίοντας, έπεσε 7 φορές μέσα στο στάδιο και τελικά υποβοηθήθηκε από τους διαιτητές να περάσει την γραμμή του τερματισμού πριν τον Αμερικανό Johnny Hayes, ο οποίος πλησίασε στα λίγα μέτρα. Τελικα ο Pietri αποκλείστηκε αλλά η κούρσα πήρε το όνομα η “Kούρσα του Aιώνα” και ο Pietri πήρε ένα αναμνηστικό κύπελλο από την Βασίλισσα Αλεξάνδρα της Δανίας.

Για τους επόμενους Ολυμπιακούς η απόσταση καθορίστηκε στα 40,2 χλμ και μετά στα 42.75 χλμ για τους ολυμπιακούς του 1920. Αλλά έγινε ξανά τα 42,195 το 1924 έπειτα από την απόφαση της Ολυμπιακής επιτροπής το 1921 ^[7]. Ένας μεγάλος λόγος ίσως να είναι η θρυλική κούρσα του 1908 στο Λονδίνο.

[Επεξεργασία] Ρεκόρ

Τα παγκόσμιο ρεκόρ είναι 2 ώρες 3 λεπτά και 59 δευτερόλεπτα, και έγινε στο μαραθώνιο του Βερολίνου από τον Αιθίοπα Χαϊλέ Γκεμπρσελασιέ (Haile Gebrselassie) στις 28 Σεπτεμβρίου 2008, μια βελτίωση 21 λεπτών και 40 δευτερολέπτων από το 1947. Το παγκόσμιο ρεκόρ αντιπροσωπεύει έναν μέσο ρυθμό 2:57 ανά χιλιόμετρο (4:44 ανά μίλι), μέση ταχύτητα πάνω από 20,4 km/h (12,6 mph). Το παγκόσμιο ρεκόρ για τις γυναίκες έγινε από τη Βρετανή Πώλα Ράντκλιφ (Paula Radcliffe) στο μαραθώνιο του Λονδίνου στις 13 Απριλίου 2003, σε 2 ώρες 15 λεπτά και 25 δευτερόλεπτα. Σε αυτό τον αγώνα χρησιμοποιήθηκαν άνδρες λάγοι. Χωρίς λαγούς πάλι το ρεκόρ είναι 2 ώρες 17 λεπτά και 42 δευτερόλεπτα, στις 17 Απριλίου 2005 κατά τη διάρκεια του μαραθωνίου του Λονδίνου, ξανά από την Πώλα Ράντκλιφ.

Πραγματικά όμως δεν υπάρχει ένα παγκόσμιο ρεκόρ στο μαραθώνιο αφού ο αγώνας εξαρτάται πολύ από την διαδρομή και τις καιρικές συνθήκες που επικρατούν.

[Επεξεργασία] Προετοιμασία

[Επεξεργασία] Γενικά

Οι περισσότεροι συμμετέχοντες δεν τρέχουν έναν μαραθώνιο για να κερδίσουν. Σημαντικότερο για τους περισσότερους δρομείς είναι ο προσωπικός χρόνος τερματισμού τους και η τοποθέτησή τους μέσα στο στη ηλικιακή ομάδα τους, αν και μερικοί δρομείς θέλουν μόνο να τερματίσουν.

Οι στρατηγικές για έναν μαραθώνιο περιλαμβάνουν το τρέξιμο ολόκληρης της απόστασης όπως και της στρατηγικής τρέξιμο-περπάτημα. Μια ενδιάμεση προσέγγιση είναι τρέξιμο από τη μία στάση νερού στη άλλη, και περπάτημα για λίγα μέτρα για την πόση του νερού.

Το 2005, ο μέσος χρόνος μαραθωνίου στις ΗΠΑ ήταν 4 ώρες 32 λεπτά 8 δευτερόλεπτα για τους άνδρες, 5 ώρες 6 λεπτά 8 δευτερόλεπτα για τις γυναίκες. Ένας άλλος στόχος είναι το σπάσιμο ορισμένων χρονικών εμποδίων. Παραδείγματος χάριν, οι πρωτάρηδες προσπαθούν συχνά να τρέξουν το μαραθώνιο κάτω από 4 ώρες, και οι πιο ανταγωνιστικοί δρομείς θέλουν να τελειώσουν κάτω από 3 ώρες.

Η συμμετοχή μπορεί να είναι δύσκολη πολλές φορές. Ο μαραθώνιος της Βοστώνης, ο παλαιότερος μαραθώνιος στις Ηνωμένες Πολιτείες απαιτεί χρονικά όρια για την συμμετοχή, άρα μόνο οι καλοί αθλητές μπορούν να συμμετάσχουν. Επίσης πχ στο Λονδίνο υπάρχουν 60,000 αιτήσεις για τις 30,000 θέσεις, έτσι πολλές φορές ο συμμετέχοντας καταφεύγει σε συμμετοχή μέσω φιλανθρωπικής οργάνωσης οι οποίες απαιτούν κάποιο χρηματικό ποσό, γύρω στα 500 Ευρώ, τα οποία δωρίζονται από φίλους και συγγενείς συνήθως.

[Επεξεργασία] Προπόνηση

Οι περισσότερα προπονητές θεωρούν ότι το περισσότερο σημαντικό στοιχείο στην προετοιμασία για ένα μαραθώνιο είναι το τρέξιμο μεγάλων αποστάσεων, αλλά μεθοδικά. Οι ερασιτέχνες δρομείς προσπαθούν συνήθως να φθάσουν σε ένα μέγιστο 32 χιλιόμετρα σε μία μεμονωμένη κούρσα και σε εβδομαδιαία βάση τα 64 χιλιόμετρα, αλλά αυτό μεταβάλλεται από εβδομάδα σε εβδομάδα. Οι πεπειραμένοι επαγγελματίες μπορούν να τρέξουν μια μέχρι και 200 χλμ την εβδομάδα. Αλλά τα πολλά χιλιόμετρα εγκυμονούν και μεγαλύτερο κίνδυνο τραυματισμού.

Πολλά προγράμματα προετοιμασίας διαρκούν πέντε ή έξι μήνες για τους αρχάριους που δεν τρέχουν καθόλου, με μια βαθμιαία αύξηση (κάθε δύο εβδομάδες) στην απόσταση που τρέχουν και τελικά μια μικρή μείωση (1 έως 3 εβδομάδες) για ξεκούραση. Συνήθως ο αθλητής θα τρέξει 5 φορές την εβδομάδα. Το πρόγραμμα γενικά αυξάνει την απόσταση, φτάνοντας στην ανώτερη απόσταση (32 χλμ) 3 εβδομάδες πριν τον αγώνα. Μετά η εβδομαδιαία απόσταση μειώνεται σταδιακά μέχρι τον αγώνα.

Για ένα πιο έμπειρο ερασιτέχνη, 3 μήνες προετοιμασίας 5 φορές την εβδομάδα είναι συνήθως αρκετές για ένα χρόνο γύρω στις 4 ώρες. Για ένα αρχάριο 6 μήνες.
Τα προγράμματα προετοιμασίας μπορούν να βρεθούν στο Runner’s World ^[8], Hal Higdon ^[9], Jeff Galloway, Αθλητική Ένωση της Βοστώνης ^[10] και από πολυάριθμες άλλες πηγές.

Η πολύ προπόνηση μπορεί επίσης να προκαλέσει τραυματισμούς οπότε συνιστάται η προπόνηση ακολουθώντας κάποιο πρόγραμμα, όπως π.χ του Hal Higdon.

[Επεξεργασία] Εξοπλισμός

Ο καλός εξοπλισμός μπορεί να είναι η διαφορά μεταξύ τερματισμού η τραυματισμού. Τα αθλητικά παπούτσια ειναι το πιο σημαντικό στοιχείο. Υπάρχουν 3 διαφορετικά στυλ τρεξίματος τα οποία είναι όλα φυσιολογικά, overpronation, ουδέτερα και underpronation. Για τους τρεις διαφορετικούς τύπους υπάρχουν και τρεις διαφορετικοί τύποι παπουτσιών τα οποία μπορούν να προμηθευτούν από ειδικά καταστήματα. Φορώντας λάθος τύπο παπουτσιού μάλλον θα οδηγήσει σε τραυματισμό κατά την προετοιμασία αν όχι την ημέρα του αγώνα.

Ο αθλητής επίσης θα πρέπει να διαλέξει σωστά τον εξοπλισμό, και επίσης να φορέσει το κοντό παντελόνι και το φανελάκι σε μια προηγούμενη διαδρομή για να διαπιστώσει ότι δεν προκαλεί προβλήματα. Είναι πολύ συνηθισμένο για ένα παντελονάκι να κόψει τον αθλητή κατά την διάρκεια ενός μαραθωνίου. Άλλα φαινόμενα είναι μαύρα νύχια, ερεθισμένες θηλές (και στα δύο φύλα), εκτός από τους μυϊκούς και σκελετικούς τραυματισμούς.

Υπάρχει ειδικός εξοπλισμός από κάλτσες, μέχρι εσώρουχα και σκευάσματα θερμίδων για τον αγώνα.

[Επεξεργασία] Πριν τον Αγώνα

Κατά την διάρκεια των τελευταίων 2 εβδομάδων πριν τον αγώνα η εξάσκηση μειώνεται δραστικά για να επιτρέψει στον οργανισμό να ανακάμψει, γύρω στα 20 χλμ την εβδομάδα τον ανώτερο. Η τελευταία εβδομάδα περιλαμβάνει 2-3 μικρές διαδρομές. Πολλοί αθλητές καταναλώνουν περισσότερους υδατάνθρακες αλλά διατηρώντας τις θερμίδες στο ίδιο επίπεδο ώστε ο οργανισμός να μπορέσει να αποθηκεύσει γλυκόζη.

[Επεξεργασία] Κατά την διάρκεια του αγώνα

Το μυστικό είναι ο αθλητής να κρατήσει ένα σταθερό ρυθμό, τυπικά το πρώτο μισό του αγώνα να έχει την ίδια διάρκεια με το δεύτερο αν ο ρυθμός είναι σταθερός και ο αθλητής ακολουθήσει καλή στρατηγική.

[Επεξεργασία] Κατανάλωση νερού

Η κατανάλωση νερού είναι πολύ σημαντική κατα την διάρκεια του αγώνα, τυπικά 500ml νερού κάθε 5-10 χλμ είναι αρκετά. Βασικά ο αθλητης θα πρέπει να σταματήσει σε όλους τους σταθμούς νερού που θα υπάρχουν κατά την διάρκει της διαδρομής, και να πιεί κάποια ποσότητα νερού ακολουθώντας τις οδηγίες παραπάνω.

Υπάρχει όμως και ο κίνδυνος υπερκατανάλωσης νερού και αυτό μπορεί να είναι ένα από το πιο τυπικά προβλήματα για το ιατρικό προσωπικό ενός μαραθώνιου, παρά η μη κατανάλωση νερού. Η υπερκατανάλωση προκαλεί υπονατραιμία που είναι η χαμηλή περιεκτικότητα νατρίου στο αίμα λόγω της υπερκατανάλωσης νερού. Η γυναίκες είναι πιο ευάλωτες στη κατάσταση. Ένα 13% των αθλητών που τερμάτισαν τον μαραθώνιο της Βοστώνης είχανυπονατραιμία, και εδώ αναφερόμαστε για έμπειρους ερασιτέχνες αθλητές γιατί η Βοστώνη δέχεται μόνο ερασιτέχνες με πολύ καλό χρόνο.

[Επεξεργασία] Ο Τοίχος

Ένας κανονικός αθλητής μπορεί να αποθηκεύσει γύρω στις 2000kcal γλυκόζη στον οργανισμό, αρκετά για γύρω στα 30χλμ. Αυτό σημαίνει ότι είναι δυνατόν ένας αθλητής να μην έχει αρκετή ενέργεια στα τελευταία 10 χλμ. Αυτό λέγεται “χτυπώ τον τοίχο” (hit the wall) και είναι ένα συναίσθημα απότομης αναπάντεχης εξάντλησης.

Ένα απο τα βασικά στοιχεία της προπόνησης μαραθωνίου είναι η προετοιμασία του οργανισμού ώστε να μπορεί να αποθηκεύει στο συκώτι περισσότερη ενέργεια από 2000kcal. Επίσης ο οργανισμός μαθαίνει να καταναλώνει λίπος με μεγαλύτερη ευκολία, μόλις τα αποθέματα υδρογονανθράκων στερέψουν κατά την διάρκεια του αγώνα.

Ο ερασιτέχνης αθλητής επίσης θα πρέπει να έχει μαζί του κάποια παρασκευάσματα γλυκόζης σε μορφή γέλης τα οποία παρέχουν αποθέματα ενέργειας, και νάτριο, κάλιο για την αποφυγή του “τοίχου”. Καμία μορφή τροφής δεν θα πρέπει να ληφθεί σε στερεά μορφή κατά την διάρκεια της κούρσας, γιατί συνήθως προκαλεί στομαχικές / εντερικές διαταραχές.

[Επεξεργασία] Καλύτεροι χρόνοι

‘Ανδρες

Χρόνος	Αθλητής	Χώρα	Ημερομηνία	Τόπος
2h03:59	Haile Gebrselassie	Αιθιοπία	28 September 2008	Berlin
2h04:27	Duncan Kibet	Κένυα	5 April 2009	Rotterdam
2h04:27	James Kwambai	Κένυα	5 April 2009	Rotterdam
2h04:55	Paul Tergat	Κένυα	28 September 2003	Berlin
2h04:56	Sammy Korir	Κένυα	28 September 2003	Berlin
2h05:04	Abel Kirui	Κένυα	5 April 2009	Rotterdam
2h05:10	Samuel Wanjiru	Κένυα	26 April 2009	London
2h05:15	Martin Lel	Κένυα	13 April 2008	London
2h05:20	Tsegaye Kebede	Αιθιοπία	26 April 2009	London
2h05:27	Jaouad Gharib	Μαρόκο	26 April 2009	London

Γυναίκες

Χρόνος	Αθλητής	Χώρα	Ημερομηνία	Τόπος
2h15:25	Paula Radcliffe	Μεγάλη Βρετανία	13 Απριλίου 2003	London
2h18:47	Catherine Ndereba	Κένυα	7 October 2001	Chicago
2h19:12	Mizuki Noguchi	Ιαπωνία	25 September 2005	Berlin
2h19:19	Irina Mikitenko	Γερμανία	28 September 2008	Berlin
2h19:36	Deena Kastor	Ηνωμένες Πολιτείες	23 April 2006	London
2h19:39	Sun Yingjie	Κίνα	19 October 2003	Beijing
2h19:41	Yoko Shibui	Ιαπωνία	26 September 2004	Berlin
2h19:46	Naoko Takahashi	Ιαπωνία	30 September 2001	Berlin
2h19:51	Zhou Chunxiu	Κίνα	12 March 2006	Seoul
2h20:42	Berhane Adere	Αιθιοπία	22 October 2006	Chicago

Στο άρθρο αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το άρθρο marathon της Αγγλόγλωσσης Βικιπαίδειας, η οποία διανέμεται υπό την GNU FDL και την CC-BY-SA 3.0. (ιστορικό/συντάκτες).

[Επεξεργασία] Παραπομπές