Ο σιωπηλός αντίπαλος στον Μαραθώνιο της Αθήνας

Έχουν περάσει λίγοι μήνες μετά την ολοκλήρωση, με μεγάλη επιτυχία ομολογουμένως, του 27ου Κλασικού Μαραθωνίου της Αθήνας. Η μεγάλη για τα Ελληνικά δεδομένα συμμετοχή στην κλασική διαδρομή (3279 άντρες και 665 γυναίκες), η σωστή οργάνωση, αλλά και η ανταπόκριση που είχε ο αγώνας από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης άφησαν ευοίωνες προβλέψεις και για τον επερχόμενο Μαραθώνιο. Δεν άφησαν όμως και κάποιο ρεκόρ…

Παρότι λοιπόν οι περισσότερες προβλέψεις, δεδομένου του επιπέδου των συμμετεχόντων συνηγορούσαν στο ότι θα πραγματοποιηθεί νέο ρεκόρ αγώνων, το ρεκόρ δεν ήρθε από τον Κενυάτη νικητή Γιόσεφατ Κιπκουρούι, ο οποίος και τερμάτισε σε 2:13:44.

Και πιθανότατα η αιτία η οποία στέρησε από τον Κενυάτη δρομέα την επίτευξη του ρεκόρ, να είναι ο κύριος αστάθμητος παράγοντας στους αγώνες αντοχής, οι καιρικές συνθήκες.

Ο Μαραθώνιος της Αθήνας λοιπόν, πραγματοποιήθηκε υπό μέση ατμοσφαιρική θερμοκρασία στους 18.8 οC, ενώ κατά μέσο όρο τα επίπεδα υγρασίας καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδρομής ήταν στο 79%! Αξίζει επίσης να αναφερθεί ότι στην εκκίνηση λόγω βροχής, η υγρασία ήταν στο 100%, ενώ κατά τη διάρκεια του αγώνα επικρατούσαν συνθήκες άπνοιας. Οι συνθήκες λοιπόν αυτές είναι πιθανότατα και ο λόγος που δε σημειώθηκε κάποιο ρεκόρ.

Να δούμε όμως πως αυτές οι συνθήκες μπορούν και επηρεάζουν την απόδοση ενός δρομέα.
Ο ανθρώπινος οργανισμός σε φυσιολογικές συνθήκες, διατηρεί σε ισορροπία τα υγρά του σώματός του (ομοιόσταση) μια ισορροπία η οποία είναι ιδιαίτερα κρίσιμη για την εύρυθμη λειτουργία του. Σε γενικές γραμμές, η απώλεια υγρών προκύπτει από την αναπνοή, το δέρμα, τα νεφρά και το γαστρεντερικό σύστημα, ενώ η αύξηση των υγρών του σώματος επιτυγχάνεται με την πρόσληψη υγρών και τροφής και τη μεταβολική παραγωγή νερού από τις διάφορες μεταβολικές διεργασίες του οργανισμού. Ωστόσο σε συνθήκες άσκησης, η κύρια οδός απώλειας υγρών είναι μέσω της εφίδρωσης. Ο οργανισμός ιδρώνει με απλά λόγια, για να απομακρύνει την αύξηση της θερμοκρασίας του πυρήνα που προκαλεί η άσκηση και να κατεβάσει την εσωτερική του θερμοκρασία μέσω της εξάτμισης του ιδρώτα. Από έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί, οι αθλητές αντοχής σε εύκρατο κλίμα έχουν ρυθμό εφίδρωσης 0,7- 1 l/h σε γυναίκες και άντρες αντίστοιχα, ενώ όταν ασκούνται σε υψηλή ένταση σε θερμό περιβάλλον, ο ρυθμός εφίδρωσης μπορεί να φτάσει μέχρι τα 1-2 l/h! Οι συμμετέχοντες την ημέρα του Μαραθωνίου της Αθήνας ανήκουν ως επί το πλείστον, στη δεύτερη περίπτωση και η υψηλότατη τιμή της υγρασίας τη συγκεκριμένη ημέρα, έπαιξε τον καθοριστικό της ρόλο.

Ειδικότερα όταν η υγρασία είναι σε τόσο υψηλά επίπεδα, εμποδίζει την εξάτμιση της αυξανόμενης ποσότητας του ιδρώτα με αποτέλεσμα η θερμοκρασία στο εσωτερικό του σώματος να παραμένει σε υψηλά επίπεδα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η δήλωση του Δημήτρη Θεοδωρακάκου που ήταν και ο πρώτος Έλληνας: «ένιωθα τον ζεστό ιδρώτα στο δέρμα μου ακόμα και κατά τη διάρκεια της βροχής». Η αύξηση της θερμοκρασίας του πυρήνα από την πλευρά της, έχει αλυσιδωτές αντιδράσεις. Πιο συγκεκριμένα, σε καρδιαγγειακό επίπεδο, προκαλεί αύξηση της καρδιακής συχνότητας της τάξεως των 5-8 παλμών/λεπτό, ενώ και η καρδιακή παροχή μειώνεται σημαντικά. Συνέπεια της καρδιακής επιβάρυνσης είναι οι άμεσες αρνητικές επιδράσεις στο μυϊκό μεταβολισμό, καθώς και στη νευρική λειτουργία, οι οποίες με τη σειρά τους επιβαρύνουν τον όγκο παλμού και την παροχή αίματος στου μύες. Η τελευταία δε συνέπεια, οδηγεί σε σημαντική μείωση της παροχής οξυγόνου από το αίμα στους ασκούμενους μύες, με τελικό αποτέλεσμα όλων των παραπάνω τη μείωση της απόδοσης και των προϋποθέσεων για την επίτευξη ενός ρεκόρ.

Η αλληλουχία των γεγονότων η οποία εξελίσσεται στον ανθρώπινο οργανισμό κατά την έντονη άσκηση κάτω από ζεστές και υγρές συνθήκες και η οποία αναπτύχθηκε συνοπτικά παραπάνω, αποδεικνύουν ότι ο φετινός Κλασικός Μαραθώνιος, κάθε άλλο παρά εύκολη υπόθεση ήταν για τους συμμετέχοντες και οι καιρικές συνθήκες ένας απρόβλεπτος παράγοντας, που όπως είδαμε επιβάλει νέες προκλήσεις.

Άλλωστε, εξ ορισμού ο μαραθώνιος είναι μια δοκιμασία των ανθρώπινων αντοχών…