Στην εποχή της Παγκόσμιας οικονομικής ύφεσης που όλοι μιλούν για οικονομικά προβλήματα, δεν είναι παράλογο που και οι δρομείς μιλούν για οικονομία. Φαντάζομαι να καταλαβαίνετε πως άλλο πράγμα οι οικονομικοί όροι του κ. Αλογοσκούφη και άλλο το οικονομικό τρέξιμο του Zersenay Tadesse. Είμαι σίγουρος πως έχετε ακούσει ότι οι Αιθίοπες, οι Κενυάτες και οι δρομείς από την Ερυθραία έχουν την καλύτερη δρομική οικονομία. Τι είναι όμως η δρομική οικονομία;
Δρομική οικονομία είναι η ενέργεια που απαιτείται όταν κάποιος τρέχει με σταθερό και υπομέγιστο ρυθμό. Συνήθως εκφράζεται σε ποσότητα οξυγόνου ανά κιλό σωματικού βάρους ανά λεπτό (ml/kg/min), όπως δηλαδή και η μέγιστη πρόσληψη οξυγόνου. Άλλες φορές μπορεί να το δείτε εκφρασμένο και ως την ποσότητα του οξυγόνου που χρησιμοποιείται ανά δρομική απόσταση δηλαδή ποσότητα οξυγόνου ανά κιλό σωματικού βάρους ανά χιλιόμετρο (ml/kg/km). Με απλά όμως λόγια αυτός που μπορεί να τρέχει σε μια ταχύτητα και να καταναλώνει λιγότερο οξυγόνο έχει καλύτερη δρομική οικονομία. Ο καθορισμός της δρομικής οικονομίας μετριέται στο εργαστήριο με το σταθερό εργοσπειρόμετρο ή στο στίβο με φορητό εργοσπειρόμετρο. Στο διάγραμμα παρακάτω βλέπεται πως διαφέρουν χομπίστες αθλητές από πρωταθλητές υψηλού επιπέδου στη δρομική οικονομία. Παρατηρείστε πως ένας πρωταθλητής μπορεί και τρέχει στην ίδια ταχύτητα με ένα απλό αθλητή (πχ 3:45 min/km) καταναλώνοντας σημαντικά λιγότερο οξυγόνο.
Οι δρομείς, όπως και τα αυτοκίνητα, διαφέρουν πολύ μεταξύ τους στην οικονομία, παρά το γεγονός που χρησιμοποιούν υδατάνθρακες και λιπίδια ενώ οι τα αυτοκίνητα μόνο βενζίνη. Θα προσπαθήσω να σας δείξω πως κάποιοι παράγοντες μπορούν να επηρεάσουν τη δρομική οικονομία και να αυξήσει την αποδοτικότητά σας.
Η σημασία της
Για παράδειγμα αν έχουμε δυο δρομείς το Γιάννη και το Δημήτρη που και οι δύο έχουν το ίδιο βάρος και ύψος. Και οι δύο έχουν μέγιστη πρόσληψη οξυγόνου 65 ml/kg/min. Ο Γιάννης καταναλώνει 12 λίτρα οξυγόνου για να τρέξει 1 χιλιόμετρο ενώ ο Δημήτρης 15. Έτσι παρόλα που φαίνονται να είναι των ιδίων προσόντων η δρομική τους οικονομία και κατά συνέπεια ηαθλητική τους απόδοση είναι πολύ διαφορετική.
Το ενδιαφέρον όμως είναι πως η δρομική ταχύτητα δεν φαίνεται να επηρεάζει την ποσότητα οξυγόνου που καταναλώνει κάποιος για να καλύψει κάποια απόσταση. Δηλαδή αν ενδιαφερόμαστε να τρέξουμε 10 χιλιόμετρα για να κάψουμε θερμίδες και να χάσουμε λίγο βάρος η ποσότητα της ενέργειας που θα καταναλώσουμε θα είναι περίπου η ίδια αν τρέξουμε γρήγορα ή αργά. Βέβαια αν τρέξουμε 45 λεπτά γρήγορα θα κάψουμε περισσότερες θερμίδες από το αν τρέξουμε την ίδια ώρα αργά, μιας και θα καλύψουμε διαφορετικές αποστάσεις.
Μήκος Διασκελισμού
Το μήκος διασκελισμού είναι ένας από τους γνωστότερους παράγοντες που επηρεάζουν τη δρομική οικονομία. Βλέποντας όμως πόσο διαφέρει ο διασκελισμός μεταξύ αθλητών ποιος είναι ο ιδανικός διασκελισμός για σένα; Δυστυχώς στην επιστημονική βιβλιογραφία δεν υπάρχουν και πολλές μελέτες σε αυτό το θέμα. Αυτό όμως που γνωρίζουμε είναι πως ο διασκελισμός που οδηγεί σε οικονομικότερο τρέξιμο είναι ο φυσιολογικός διασκελισμός που συνήθως έχει κάποιος, όταν τρέχει σε ρυθμό μαραθωνίου. Βέβαια σε μια μελέτη του Morgan και των συνεργατών του πήραν δρομείς που είχαν πολύ μεγάλο διασκελισμό, μείωσαν το μήκος του διασκελισμού τους και μετά από 3 εβδομάδες προπόνησης η δρομική οικονομία βελτιώθηκε σημαντικά.
Σωματικό Βάρος
Είναι κοινή λογική ότι το να κουβαλάμε παραπάνω κιλά επηρεάζει τη δρομική μας οικονομία. Αν τρέξουμε κουβαλώντας ένα σακίδιο στην πλάτη εύκολα καταλαβαίνουμε ότι είναι πιο δύσκολο να τρέξουμε, καταναλώνουμε περισσότερο οξυγόνο και ενέργεια και η απόδοσή μας είναι σίγουρα χειρότερη. Παρόλο που κανείς από μας δεν θα έτρεξε με σακίδιο στην πλάτη, πολλοί από μας μπορεί να κουβαλάμε παραπανίσιο βάρος είτε λόγω παραπανίσιου σωματικού λίπους είτε μυϊκής μάζας. Ένα σημείο που ίσως να φαίνεται παράδοξο και λίγοι να το γνωρίζουν είναι πως το παραπανίσιο βάρος έχει περισσότερο αρνητική επίδραση όταν αυτό βρίσκεται προς το τέλος των κάτω άκρων. Δηλαδή ένας αθλητής που έχει περισσότερο μυϊκή ανάπτυξη στον κορμό δεν έχει το μειονέκτημα που εμφανίζουν οι αθλητές με μεγάλη μυϊκή ανάπτυξη στα κάτω άκρα και ιδιαίτερα στους γαστροκνήμιους. Σε μια πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύτηκε το 2006 συνέκριναν δρομείς από την Ισπανία και την Ερυθραία (Αφρική) και παρατήρησαν σημαντική διαφορά στην απόδοση και την δρομική οικονομία. Αυτή λοιπόν η βασική διαφορά μεταξύ των Αφρικανών δρομέων και των Ισπανών δεν βασίζονταν στη μέγιστη πρόσληψη οξυγόνου, αλλά στην ελάχιστη μυϊκή μάζα από το γόνατο και κάτω. Όπως είναι λογικό ή μυϊκή ανάπτυξη στον γαστροκνήμιο οδηγεί σε μεγαλύτερο ενεργειακό κόστος μιας και σε κάθε διασκελισμό πρέπει να επιταχυνθεί και να επιβραδυνθεί αυτή η επιπλέον μυϊκή μάζα. Έτσι μια διαφορά ακόμα και 200 γραμμαρίων στα παπούτσια (παπούτσια προπόνησης σε σχέση με αγωνιστικά) μπορεί να αυξήσει την πρόσληψη οξυγόνου κατά 1-2%.
Αντίσταση ανέμου
Ένας ακόμα παράγοντας που επηρεάζει τη δρομική οικονομία είναι η αντίσταση του αέρα. Για παράδειγμα ένας δρομέας που τρέχει με 18 km/h καταναλώνει 2% της ενέργειάς του για να υπερνικήσει την αντίσταση του αέρα, ενώ για ένα δρομέα που τρέχει τα 100 m αγωνιστικά η τιμή αυτή φτάνει στο 10% της ενέργειας. Επομένως το να τρέχουμε μέσα σε γκρουπ πίσω από άλλους δρομείς οδηγεί σε σημαντικό ενεργειακό όφελος. Έτσι λοιπόν το «κολλητήρι» δεν είναι μόνο για τους ποδηλάτες αλλά και για τους δρομείς. Μελέτες αεροδυναμικής, εδώ και αρκετά χρόνια, έχουν δείξει ότι η κόμμωση ή τα ρούχα μπορούν να προκαλέσουν μια διαφορά 5-15 δευτερολέπτων σε ένα Μαραθώνιο αγώνα, κάτι που ίσως να απασχολεί κυρίως τους αθλητές υψηλού επιπέδου.
Η δρομική οικονομία μπορεί να βελτιωθεί φυσικά με την προπόνηση και ιδιαίτερα με προπόνηση μεγάλης διάρκειας και μέτριας έντασης. Επίσης προπόνηση με αντιστάσεις φαίνεται να βελτιώνει τη δρομική οικονομία. Στο επόμενο λοιπόν εργομετρικό σου ζήτησε να εξετάσεις όχι μόνο τη μέγιστη πρόσληψη οξυγόνου αλλά και τη δρομική οικονομία σου που είναι ίσως ο καθοριστικότερος παράγοντας για την αθλητική απόδοση στους δρόμους αντοχής.
