Ασκήσου για την καρδιά σου


Σταύρος Κάβουρας
Σταύρος Α. Κάβουρας, PhD, FACSM

Επίκουρος Καθηγητής
Εργοφυσιολογίας & Διατροφής Αθλητών

Στις αρχές του 1950 πρώτες οι ΗΠΑ ξεκίνησαν να μελετούν και να προωθούν την ιδέα της πρόληψης καρδιαγγειακών νοσημάτών με τη συμμετοχή σε αθλητικές δραστηριότητες κυρίως ομαδικών αθλημάτων. Στη δεκαετία του 1970 η ευεργετική επίδραση της άσκησης σχετίστηκε με έντονες φυσικές δραστηριότητες (όπως τρέξιμο και αεροβική), ενώ στις δεκαετίες του 1980 και 1990 δόθηκε ιδιαίτερη έμφαση ακόμα και στις μέτριες σε ένταση φυσικές δραστηριότητες όπως περπάτημα, δουλειές στο σπίτι και κηπουρική. Για πρώτη όμως φορά τον Ιούλιο του 1994 το Κέντρο Ελέγχου Ασθενειών (CDC) των ΗΠΑ βασισμένο σε μελέτες της αλληλεπίδρασης άσκησης και υγείας, έδωσε την πρώτη επίσημη θέση του με τίτλο «Φυσικής Δραστηριότητα και Υγεία». Τα πορίσματα αυτής της θέσης βασίζονταν στο γεγονός ότι η ποσότητα και όχι τόσο η ένταση είναι σημαντική. Ένα σημαντικό επίσης σημείο είναι ότι η φυσική δραστηριότητα μπορεί να εκτελείται τμηματική, και όχι υποχρεωτικά συνεχόμενα, με την ίδια αποτελεσματικότητα (π.χ. τρία δεκάλεπτα αντί ενός τριαντάλεπτου). Τα σημαντικότερα σημεία της θέση αυτής είναι τα ακόλουθα: α) Άνθρωποι όλων των ηλικιών, άνδρες και γυναίκες ωφελούνται από συχνή φυσική δραστηριότητα, β) Σημαντικό όφελος στην υγεία προέρχεται από μέτριας ποσότητας φυσικής δραστηριότητας όπως 30 λεπτά έντονο περπάτημα ή 15 λεπτά τρεξίματος, στις περισσότερες αν όχι όλες της ημέρες της εβδομάδας, γ) Επιπλέον οφέλη στην υγεία είναι αναμενόμενα από επιπλέον αύξηση της φυσική δραστηριότητα σε ένταση ή διάρκεια, δ) η φυσική δραστηριότητα μειώνει τους κίνδυνους για πρόωρο θάνατο γενικότερα, στεφανιαία νόσο, καρκίνο του παχέος εντέρου και ιδιαίτερα σακχαρώδη διαβήτη. Επιπλέον η φυσική δραστηριότητα είναι σημαντική για την πνευματική υγεία και την υγεία των οστών, μυών και αρθρώσεων.
άσκηση και καρδιά
Βασισμένοι στις μελέτες που έχουν γίνει κυρίως στις ΗΠΑ έχει φανεί πως 9-16% των θανάτων σχετίζονται με τον καθιστικό τρόπο ζωής και την έλλειψη φυσικής δραστηριότητας. Τα πιο πρόσφατα δεδομένα όμως του Κέντρου Ελέγχου Ασθενειών των ΗΠΑ είναι απογοητευτικά, δείχνοντας το 45% των ανθρώπων να μην έχουν ικανοποιητικά επίπεδα φυσικής δραστηριότητας, το 30% να εμφανίζουν παντελή έλλειψη φυσικής δραστηριότητας, ενώ μόνο το 25% να έχουν ικανοποιητικά επίπεδα φυσικής δραστηριότητας. Είναι βέβαιο λοιπόν πως η παχυσαρκία και η έλλειψη φυσικής δραστηριότητας αποτελούν εδώ και μερικά χρόνια τις νέες επιδημίες του σύγχρονου τρόπου ζωής.

Μελέτες του Steve Blair και των συνεργατών στο Ντάλας των ΗΠΑ έδειξαν πως είναι προτιμότερο κάποιος να έχει παραπάνω κιλά αλλά να γυμνάζεται, από το να μη γυμνάζεται και να είναι αδύνατος. Το μοντέλο αυτό, που έγινε ευρύτερα γνωστό ως fat and fit, ενοχοποιεί την έλλειψη φυσικής δραστηριότητας ως το σημαντικότερο κίνδυνο για την υγεία μας. Οι μελέτες αυτές προτείνουν πως και ένας υπέρβαρος ή παχύσαρκος άνθρωπος μπορεί να βελτιώσει την υγεία του αυξάνοντας τα επίπεδα φυσικής δραστηριότητας, ακόμα και χωρίς να μειώσει το σωματικό του βάρους. Βέβαια γνωρίζουμε πως ο συνδυασμός του φυσιολογικού σωματικού βάρους και των ικανοποιητικών επιπέδων φυσικής δραστηριότητας αποτελούν τον ιδανικό συνδυασμό.

Στις οδηγίες της αμερικάνικης εταιρίας καρδιολογίας, φαίνεται ξεκάθαρα πλέον πως τόσο η πρόληψη, όσο και η θεραπεία των καρδιαγγειακών νόσων βασίζεται στην υιοθέτηση υγιών συνηθειών διαβίωσης που περιλαμβάνουν αποχή από το κάπνισμα (συμπεριλαμβανομένου και του παθητικού), υγιή διατροφικές συνήθειες, ρύθμιση του σωματικού βάρους και συχνή και κατάλληλη άσκηση. Είναι σημαντικό όμως να αναλογιστεί κανείς πως η αύξηση της φυσικής δραστηριότητας έχει ευεργετική δράση ακόμα και σε άλλους παράγοντες κινδύνου για ανάπτυξη καρδιοαγγειακών νόσων όπως η μείωση των παρενεργειών του καπνίσματος, η καλύτερη ρύθμιση του σωματικού βάρους, η υπέρταση και η ρύθμιση της γλυκόζης του αίματος.

Συνοψίζοντας λοιπόν έχω δύο καλά και ένα λιγότερο καλό νέα. Το πρώτο καλό είναι πως για να διαβάζεις αυτό το άρθρο ήδη ενδιαφέρεσαι για την υγεία σου και κατά πάσα πιθανότητα γυμνάζεσαι. Το άλλο καλό είναι ότι η συστηματική άσκηση έχει ευεργετική δράση τόσο στην καρδιά και τη συνολική σωματική, όσο και στην ψυχική μας υγεία. Δυστυχώς όμως τα οφέλη αυτά σταματούν μερικές ημέρες, αν όχι ώρες, μετά την τελευταία μας άσκηση. Το ανθρώπινο σώμα φαίνεται να μην μπορεί να «επενδύσει» αυτά τα οφέλη της άσκησης για μελλοντική χρήση στο χρηματιστήριο της υγείας. Αν θέλουμε λοιπόν να επιτύχουμε και να διατηρήσουμε βέλτιστη υγεία και εμφάνιση, θα πρέπει να κάνουμε τη φυσική δραστηριότητα αναπόσπαστο τμήμα της καθημερινής μας ζωής. Γεννηθήκαμε άλλωστε μόνο ένα σώμα και θα πρέπει να αντέξει για μια ολόκληρη ζωή.